Zalecenia dotyczące opracowania regulaminu egzaminu wstępnego na specjalizację dofinansowaną ze środków publicznych

Zgodnie z zapisami § 3 ust.5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2016r. w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych(Dz. U. poz. 1761), w przypadku gdy specjalizacja jest dofinansowana ze środków publicznych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, przeprowadzenie egzaminu wstępnego, w formie pisemnej jest obowiązkowe niezależnie od liczby pielęgniarek lub położnych, ubiegających się o zakwalifikowanie do specjalizacji.   

Regulamin egzaminu wstępnego jest dokumentem, który ma obowiązek posiadać każdy organizator szkolenia specjalizacyjnego dofinansowanego ze środków publicznych. Wymóg posiadania i stosowania regulaminu egzaminu wstępnego wynika z treści umowy, a także wzoru protokołu z postępowania kwalifikacyjnego, stanowiącego załącznik do tej umowy.

Regulamin egzaminu wstępnego może stanowić oddzielny dokument, sporządzony oprócz regulaminu organizacyjnego szkolenia, albo też stosowne zapisy winny być umieszczone w regulaminie organizacyjnym szkolenia, w części Zasady i sposób naboru osób na szkolenie, jeżeli treść tej części regulaminu odnosi się do naboru na specjalizację dofinansowaną przez Ministra Zdrowia.

Poprawnie skonstruowany regulamin nie powinien być ani zbyt szczegółowy, ani zbyt ogólny, powinien natomiast w sposób przejrzysty regulować organizację i przebieg egzaminu wstępnego. Jego zapisy powinny także zapewnić obiektywne rozstrzygnięcie ewentualnych sytuacji spornych, zaistniałych podczas postępowania kwalifikacyjnego. Jednocześnie regulamin nie może zawierać treści, które byłyby sprzeczne z przepisami prawa powszechnie obowiązującego, postanowieniami zawartej umowy oraz ogólnie przyjętymi zasadami.

Istotnym jest aby osoby ubiegające się o przyjęcie na specjalizację były zapoznane z postanowieniami regulaminu, przed przystąpieniem do egzaminu.

Poniżej przedstawiono kilka istotnych informacji, których jednak nie należy traktować jako wzoru regulaminu, a jedynie jako materiał pomocniczy do jego opracowania lub zweryfikowania. Należy mieć na uwadze także konieczność dostosowania jego postanowień do zmian w sposobie przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego, w związku z uruchomieniem Systemu Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych, zwanego dalej „SMK”.

Postanowienia ogólne

W tej części powinny być zawarte informacje dotyczące, w szczególności:

1. Podstawy prawnej przeprowadzanego postępowania kwalifikacyjnego, na daną dziedzinę specjalizacji  numeru i daty umowy zawartej z Ministrem Zdrowia.
2. Sposobu rozpowszechniania informacji o naborze na specjalizację.
3. Wymagań odnoszących się do osób ubiegających się o przyjęcie na specjalizację /wymagania wynikają z art. 67 ust.4 i art. 70 ust.5-6 ustawy z dnia 15 lipca 2011r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U.  z  2016r. poz. 1251 z późn.zm.)/.
4. Sposobu aplikowania o zakwalifikowanie na specjalizację,  za pośrednictwem SMK.
5. Składu komisji kwalifikacyjnej. /należy podać wymogi formalne dotyczące składu komisji kwalifikacyjnej powoływanej dla danej dziedziny specjalizacji, w myśl obowiązujących przepisów tj.: § 3 ust. 1   rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2016r. w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych (Dz. U.  poz.1761)/.Aby uniknąć wadliwości postępowania kwalifikacyjnego winno być ono przeprowadzone przez komisję kwalifikacyjną w pełnym składzie określonym  zapisami ww. rozporządzenia w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych, które nie przewiduje  odstępstw w tym zakresie.  W związku z powyższym zalecane jest aby termin postępowania kwalifikacyjnego organizator uzgadniał z członkami komisji kwalifikacyjnej, w tym zwłaszcza z konsultantem wojewódzkim.W sytuacji gdy z przyczyn obiektywnych członek komisji kwalifikacyjnej nie będzie mógł uczestniczyć bezpośrednio w postępowaniu kwalifikacyjnym, zobowiązany jest potwierdzić prawidłowość postępowania poprzez podpisanie protokołu, w późniejszym terminie, umożliwiającym jednak przekazanie kopii protokołu, przez organizatora kształcenia, w terminie wskazanym w umowie.
6. Zadań komisji kwalifikacyjnej, w tym sprawdzenie i zatwierdzenie testu będącego przedmiotem egzaminu wstępnego.
7. Liczby miejsc szkoleniowych, w tym dofinansowanych oraz poza limitem dofinansowanych, co jest istotne w świetle § 3 ust.7 ww. rozporządzenia w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych.  
8. Sposobu powiadomienia o dacie, miejscu i formie egzaminu wstępnego.
9. Liczby zadań w teście egzaminacyjnym, która w odniesieniu do wszystkich specjalizacji dofinansowanych jest jednakowa i wynosi 60 zadań egzaminacyjnych jednokrotnego wyboru i odnoszących  się do dziedziny będącej przedmiotem specjalizacji oraz sposobu rozwiązywania testu.

Przebieg egzaminu

W tej części powinny być zawarte informacje dotyczące, w szczególności:

1. Czasu przeznaczonego na przeprowadzenie egzaminu, który powinien wynosić 60 minut.
2. Zasad i reguł obowiązujących podczas zdawania egzaminu.
3. Kryteriów oceny testu, w tym maksymalnej liczby punktów oraz progu punktowego zaliczającego egzamin, które winny wynosić odpowiednio 60 pkt. i 35 pkt.
4. Okoliczności dopuszczających ewentualne obniżenie progu zaliczeniowego./przyjmując to rozwiązanie należy postępować bardzo rozważnie, biorąc pod uwagę fakt, że osoba ubiegająca się o  zakwalifikowanie na specjalizację winna legitymować się odpowiednim poziomem wiedzy wejściowej przekładającej się na wynik egzaminu wstępnego, którym powinno być udzielenie przynajmniej 35 poprawnych odpowiedzi/.
5. Kryteriów (co najmniej  trzech), pozwalających rozstrzygnąć ewentualną sytuację, gdy o jedno miejsce dofinansowane ubiegałyby się co najmniej dwie osoby, które uzyskały z egzaminu wstępnego wymaganą, a zarazem jednakową, liczbę punktów. /ponieważ obowiązujące przepisy nie określają dodatkowych kryteriów kwalifikacji, istotne jest ich umieszczenie w regulaminie, tak aby były znane wszystkim zdającym przed przystąpieniem do egzaminu. Zastosowanie może tu mieć np.: a) dodatkowy test, b) staż pracy w zawodzie w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, c) ukończenie określonych rodzajów kształcenia podyplomowego itp. Nieodzowne jest także określenie punktacji przyznawanej w ramach poszczególnych kryteriów, np.: za staż pracy w zawodzie 2-5 lat – 2 pkt.; 6-10 lat – 3 pkt.;. powyżej 11 lat – 4 pkt.; itp., za każdy ukończony kurs specjalistyczny– 3 pkt., itd.

Dla przejrzystości postępowania zaleca się przyjęcie takich kryteriów, które najłatwiej poddać obiektywnej ocenie. Niedopuszczalnym wydaje się natomiast np.: przeprowadzenie po raz drugi tego samego testu, który był przedmiotem egzaminu wstępnego/.

Istotnym jest również, aby w regulaminie doprecyzować sposób zastosowania dodatkowych kryteriów tzn.: czy  wobec osób biorących udział w postępowaniu uzupełniającym  będą brane pod uwagę wszystkie dodatkowe kryteria i wówczas o przyznaniu miejsca dofinansowanego zdecyduje suma punktów uzyskanych za każde z nich, czy też będą one stosowane kolejno tzn., w sytuacji gdy zastosowanie pierwszego kryterium nie przyniesie rozstrzygnięcia, zastosowanie będzie miało drugie kryterium itd.  

Postanowienia końcowe

W tej części powinny być zawarte informacje dotyczące, w szczególności:

1. Kryteriów przyznania miejsc dofinansowanych.
2. Kryteriów i warunków finansowych, zakwalifikowania na specjalizację poza limitem miejsc dofinansowanych /jeżeli organizator przewiduje przyjęcia poza limitem/.
3. Sposobu ogłoszenia wyników egzaminu i powiadomienia osób  zakwalifikowanych na specjalizację.
4. Procedury odwoławczej od uchwał komisji kwalifikacyjnej, w sprawie wyników postępowania kwalifikacyjnego  /jeżeli organizator przewiduje taką procedurę/.

Najlepszym rozwiązaniem wydaje się opracowanie wzoru regulaminu egzaminu wstępnego, a następnie każdorazowe jego dostosowanie do postępowania kwalifikacyjnego na specjalizację w danej dziedzinie, będącej przedmiotem zawartej umowy.