Zalecenia dotyczące opracowania regulaminu egzaminu wstępnego na specjalizację dofinansowaną ze środków publicznych

Zgodnie z przepisami § 3 ust.5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2016 r. w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych (Dz. U. poz. 1761 oraz z 2019 r. poz. 1693), w przypadku gdy specjalizacja jest dofinansowana ze środków publicznych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, przeprowadzenie egzaminu wstępnego, w formie pisemnej, jest obowiązkowe, niezależnie od liczby pielęgniarek lub położnych, ubiegających się o zakwalifikowanie do specjalizacji.

Regulamin egzaminu wstępnego jest dokumentem, który ma obowiązek posiadać każdy organizator szkolenia specjalizacyjnego dofinansowanego ze środków publicznych. Wymóg posiadania i stosowania regulaminu egzaminu wstępnego wynika z treści umowy zawieranej pomiędzy Ministrem Zdrowia i organizatorem szkolenia na realizację specjalizacji, zwanej dalej „umową”.

Regulamin egzaminu wstępnego może stanowić oddzielny dokument, sporządzony oprócz regulaminu organizacyjnego szkolenia, albo też stosowne zapisy winny być umieszczone w regulaminie organizacyjnym szkolenia, w części Zasady i sposób naboru osób na szkolenie, jeżeli treść tej części regulaminu odnosi się do naboru na specjalizację dofinansowaną przez Ministra Zdrowia.

Poprawnie skonstruowany regulamin nie powinien być ani zbyt szczegółowy, ani zbyt ogólny, powinien natomiast w sposób przejrzysty regulować organizację i przebieg egzaminu wstępnego. Jego zapisy powinny także zapewnić obiektywne rozstrzygnięcie ewentualnych sytuacji spornych, zaistniałych podczas postępowania kwalifikacyjnego. Jednocześnie regulamin nie może zawierać treści, które byłyby sprzeczne z przepisami prawa powszechnie obowiązującego, postanowieniami zawartej umowy oraz ogólnie przyjętymi zasadami współżycia społecznego.

Istotnym jest, aby osoby ubiegające się o przyjęcie na specjalizację były zapoznane z postanowieniami regulaminu, przed przystąpieniem do egzaminu wstępnego.

Poniżej przedstawiono kilka istotnych informacji, których jednak nie należy traktować jako wzoru regulaminu, a jedynie jako materiał pomocniczy do jego opracowania lub zweryfikowania już opracowanego. Należy mieć na uwadze także konieczność uwzględnienia w nim postanowień odnoszących się do obowiązującego sposobu przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego za pośrednictwem Systemu Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych, zwanego dalej „SMK”.

Postanowienia ogólne

W tej części powinny być zawarte informacje dotyczące, w szczególności:

1. Podstawy prawnej przeprowadzanego postępowania kwalifikacyjnego, na daną dziedzinę specjalizacji, numeru i daty umowy zawartej z Ministrem Zdrowia.
2. Sposobu rozpowszechniania informacji o naborze na specjalizację.
3. Wymagań odnoszących się do osób ubiegających się o przyjęcie na specjalizację /wymagania wynikają z art. 67 ust.4 i art. 70 ust.5-6 ustawy z dnia 15 lipca 2011r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 576 z późn.zm.)/.
4. Sposobu aplikowania o zakwalifikowanie na specjalizację, za pośrednictwem SMK.
5. Składu komisji kwalifikacyjnej

 /należy podać wymogi formalne dotyczące składu komisji kwalifikacyjnej powoływanej dla danej dziedziny specjalizacji, w myśl obowiązujących przepisów tj.: § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2016r. w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych (Dz. U. poz.1761 oraz z 2019 r. poz. 1693)/.

Aby uniknąć wadliwości postępowania kwalifikacyjnego winno być ono przeprowadzone przez komisję kwalifikacyjną w pełnym składzie określonym zapisami ww. rozporządzenia w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych, które nie przewiduje odstępstw w tym zakresie. W związku z powyższym zalecane jest aby termin postępowania kwalifikacyjnego organizator uzgadniał z członkami komisji kwalifikacyjnej, w tym zwłaszcza z konsultantem wojewódzkim.

W sytuacji, gdy z przyczyn obiektywnych członek komisji kwalifikacyjnej nie będzie mógł uczestniczyć bezpośrednio w postępowaniu kwalifikacyjnym, dopuszczalne jest potwierdzenie prawidłowości postępowania poprzez podpisanie protokołu, w późniejszym terminie, umożliwiającym jednak przekazanie kopii protokołu, przez organizatora kształcenia, w terminie wskazanym w umowie.

6. Zadań komisji kwalifikacyjnej, w tym sprawdzenie i zatwierdzenie zadań egzaminacyjnych będących przedmiotem egzaminu wstępnego.
7. Liczby miejsc szkoleniowych, w tym dofinansowanych oraz poza limitem dofinansowanych, co jest istotne w świetle § 3 ust.7 ww. rozporządzenia w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych.
8. Sposobu powiadomienia o dacie, miejscu i formie egzaminu wstępnego.
9. Liczby zadań w teście egzaminacyjnym, która w odniesieniu do wszystkich specjalizacji dofinansowanych jest jednakowa i wynosi 60 zadań egzaminacyjnych jednokrotnego wyboru oraz instrukcji rozwiązywania testu.

Przebieg egzaminu

W tej części powinny być zawarte informacje dotyczące, w szczególności:

1. Czasu przeznaczonego na przeprowadzenie egzaminu, który powinien wynosić 60 minut.
2. Zasad i reguł obowiązujących podczas zdawania egzaminu.
3. Kryteriów oceny testu, w tym maksymalnej liczby punktów oraz progu punktowego zaliczającego egzamin, które winny wynosić odpowiednio 60 pkt. i 36 pkt.
4. Okoliczności dopuszczających ewentualne obniżenie progu zaliczeniowego /przyjmując to rozwiązanie należy postępować bardzo rozważnie, biorąc pod uwagę fakt, że osoba ubiegająca się o zakwalifikowanie na specjalizację winna legitymować się odpowiednim poziomem wiedzy wejściowej przekładającej się na wynik egzaminu wstępnego, którym powinno być udzielenie przynajmniej 36 poprawnych odpowiedzi/.
5. Kryteriów pozwalających rozstrzygnąć ewentualną sytuację, gdy o jedno miejsce dofinansowane ubiegałyby się co najmniej dwie osoby, które uzyskały z egzaminu wstępnego wymaganą, a zarazem jednakową liczbę punktów.

 Z uwagi na fakt, że obowiązujące przepisy nie określają dodatkowych kryteriów kwalifikacji, istotne jest ich umieszczenie w regulaminie, tak aby były znane wszystkim zdającym przed przystąpieniem do egzaminu tj.:

• staż pracy w zawodzie w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji 2-5 lat – 1 pkt.; 6-10 lat – 2 pkt.; powyżej 11 lat – 3 pkt.;
• kurs kwalifikacyjny w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji – 5 pkt.;
• kurs specjalistyczny (za każdy ukończony kurs) – 1 pkt.

Istotnym jest również, aby w regulaminie doprecyzować, że powyższe kryteria będą stosowane kolejno tzn.: w sytuacji, gdy zastosowanie pierwszego kryterium nie przyniesie rozstrzygnięcia, zastosowanie będzie miało drugie kryterium itd.

Przy organizacji egzaminu wstępnego oraz w procesie sporządzania list zawierających dane osobowe, stanowiących załączniki do protokołu z postępowania kwalifikacyjnego, istotną kwestią jest uwzględnienie obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa regulujących zasady i tryb przetwarzania danych osobowych, co znajduje swoje oparcie w postanowieniu umownym, zawartym w § 17 umowy z organizatorem kształcenia podyplomowego.

Postanowienia końcowe

W tej części powinny być zawarte informacje dotyczące, w szczególności:

1. Kryteriów przyznania miejsc dofinansowanych.
2. Kryteriów i warunków finansowych, zakwalifikowania na specjalizację poza limitem miejsc dofinansowanych, z uwzględnieniem warunku zawartego w umowie kształtującego cenę 1 miejsca szkoleniowego poza limitem na poziomie ceny 1 miejsca podanego w ofercie /jeżeli organizator przewiduje przyjęcia poza limitem/.
3. Sposobu ogłoszenia wyników egzaminu i powiadomienia osób zakwalifikowanych na specjalizację.
4. Procedury odwoławczej od uchwał komisji kwalifikacyjnej, w sprawie wyników postępowania kwalifikacyjnego /jeżeli organizator przewiduje taką procedurę/.

Najlepszym rozwiązaniem wydaje się opracowanie wzoru regulaminu egzaminu wstępnego, a następnie każdorazowe jego dostosowanie do postępowania kwalifikacyjnego na specjalizację w danej dziedzinie, będącej przedmiotem zawartej umowy.